بولدوزر (به انگلیسی : Bulldozer) یا هموارساز یکی از ماشینآلات راهسازی و عمرانی میباشد که نحوهٔ حرکت آن به صورت خزیدن بهوسیلهٔ چرخهای زنجیری میباشد. این ماشین دارای تیغهٔ فولادی در جلو میباشد که توانایی جابجایی حجمهای گستردهای از خاک، شن و ماسه و نخاله و … را در حین کار دارد.
واژهٔ بولدوزر بعضی مواقع برای نامیدن هرگونه ماشینآلات سنگین مهندسی نیز استفاده میشود.
یشتر مواقع، بولدوزرها بزرگ و دارای موتورهای قدرتمند میباشند. چرخ زنجیری به آنها قابلیت مانوور بسیار عالی در زمینهای نامسطح و ناهموار میدهد. زنجیرهای پهن، وزن ماشین را در فضای گستردهای پخش میکند و مانع فرورفتن و گیرکردن ماشین در زمینهای شنی و گِلی میشود. زنجیرهای فوق پهن به زنجیرهای باتلاقی شهرت دارند. قدرت ایستایی زیاد بولدوزر به زمین و تقسیمکنندهٔ گشتاور این ماشین، سبب تبدیل نیروی موتور به قابلیت کششی میشود که اجازه میدهد بولدوزر از وزن بالای خود برای جابجایی موانع و اجسام سنگین سر راه خود استفاده کند. برای مثال کاترپیلار مدل D9 به آسانی میتواند تانکهایی با وزن ۷۰ تُن را دنبال خود بکشد.
قطعات ابتدایی بولدوزر شامل تیغه و ریپر میباشد.
موارد استفاده :
-
بولدوزرها در سایتهای کاری بزرگ و کوچک، معادن، کارگاههای راهسازی، استحکامات نظامی، کارخانجات سنگین صنعتی و پروژههای وسیع دولتی استفاده میشوند.
- نگهداری راههای موقت خاکی
- برداشتن لایه سطحی خاک و پاکسازی آن از بوتهها (دکاپاژ)
- ایجاد راههای موقتی در کوهستان و زمینهای سنگلاخی
- هل دادن اسکریپر و بهبود عملکرد آنها
دسته بندی انواع بلدوزر:
بلدوزر را می توان از جهات گوناگون تقسیم بندی نمود که در ادامه هر کدام از این موارد را بررسی می نماییم.
الف:انواع بلدوزر بر حسب نوع عملیات اجرایی و مشخصات فنی عبارت است از:
1 -بلدوزرهای کوچک
2- بلدوزرهای متوسط
3- بلدوزرهای بزرگ
4- بولدوزرهای جمع آوری مواد زائد
ب:انواع بلدوزر بر حسب نوع تراکتور به شرح زیر است:
1- بلدوز چرخ لاستیکی
2- بلدوزر چرخ زنجیری
مزایای بلدوزر چرخ لاستیکی عبارت است از:
- سرعت بالا
- مناسب جهت فواصل طولانی و زیاد
- در سطوح سرازیری یا تراز، از بیشترین کارایی ممکن برخوردار هستند.
مزایای بلدوزر چرخ زنجیری عبارت اند از:
- قابلیت حمل تیغه های بزرگ
- قابلیت اجرای عملیات در هر شرایط آب و هوایی
- مناسب حرکت بر روی انواع سطوح به خصوص انواع سطوح خاکی
قسمت های مختلف بلدوزر:
مهمترین قسمت های تشکیل دهنده بلدوزر عبارت اند از:
- تراکتور
- تیغه
- سیستم هدایت کننده تیغه
- ریپر(در برخی موارد)
در ادامه به بررسی بعضی از موارد فوق الذکر خواهیم پرداخت.
انواع تیغه ها در بلدوزر:
لازم به ذکر است که تیغه های بلدوزر در عملیات های عمرانی متناسب با نوع فعالیت انتخاب شده.
به طور کلی تیغه های بلدوزر به موارد زیر دسته بندی شده:
تیغهS :
این تیغه به طور معمول برای انجام کارهای عمومی مورد استفاده می شود مانند:
- تمیز کردن زمین
- جابه جایی سطوح کم عمق
- فشردن خاک برای فواصل کوتاه با بارهای سبک و متحرک
تیغه A:
از این تیغه برای کندن مواد ریخته گری،خشکاندن و کندن جوی به کار می رود.
این تیغه بدلیل داشتن پهنای بیش از تیغه S برای کم کردن شیب زمین و جابه جایی سطح بسیار مناسب است.البته برای سنگ ها و یا گودبرداری سطوح سخت توصیه نمی شود.
این تیغه امکان برف روبی یا جا به جایی خاک به هر دو طرف را دارد و استفاده از آن برای جاده سازی و پر کردن کانال توصیه گردیده است.
انواع این تیغه عبارت اند از:
- تیغه زاویه دار
- تیغه زاویه دار پر قدرت
- تیغه زاویه دار دوبل
تیغه A:
از این تیغه برای کندن مواد ریخته گری،خشکاندن و کندن جوی به کار می رود.
این تیغه بدلیل داشتن پهنای بیش از تیغه S برای کم کردن شیب زمین و جابه جایی سطح بسیار مناسب است.البته برای سنگ ها و یا گودبرداری سطوح سخت توصیه نمی شود.
این تیغه امکان برف روبی یا جا به جایی خاک به هر دو طرف را دارد و استفاده از آن برای جاده سازی و پر کردن کانال توصیه گردیده است.
انواع این تیغه عبارت اند از:
- تیغه زاویه دار
- تیغه زاویه دار پر قدرت
- تیغه زاویه دار دوبل
تیغه C یا کوشن:
این تیغه برای تراشیدن به کار می رود و نیز در گودبرداری های سبک می توان از آن استفاده نمود.
تیغه U:
این تیغه برای حمل بارهای بزرگ در فواصل طولانی می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
کناره و شکل منحنی آن و نیز قسمت وسیع بالای آن ریزش مواد خرد شده را تا حدی کم می کند .
انواع تیغه u:
- تیغه نیم یو
- تیغه یو
تیغه سیگمایی:
این تیغه برای حفاری و غلتاندن خاک و حمل آن در مسافت های طولانی مناسب می باشد.
خواندن این مطلب هم به شما توصیه میکنیم: کتاب سازه های چوبی
لازم به ذکر است که طراحی آن به شکلی است که ریزش خاک از تیغه را به حداقل می رساند.
تیغه های پاکسازی زمین:
این تیغه ها معمولاً برای تسطیح زمین و پاکسازی آن مورد استفاده قرار می گیرند.
از انواع این تیغه می توان به موارد زیر اشاره نمود:
-
- تیغه v شکل
- شن کش
- تیغه K/G
بزرگترین تولید کنندگان بولدوزر :
- کوماتسو (Komatsu)
- نیوهلند (New Holland)
- کاترپیلار (Caterpillar)